Ksiądz oskarżony o czary

Na to nałożyło się opętanie w klasztorze urszulanek. Wyszła z tego pełna tajemnic historia, która inspiruje wielu twórców.Zainspirowała m.in. Maję Kleczewską, która oparła na niej spektakl "Diabły". Już od soboty możecie go zobaczyć w Teatrze Polskim w Bielsku-Białej. To prawdziwa historia z lat 30. XVII wieku, która wydarzyła się we francuskiej miejscowości Loudun.

- To jest tak niesamowite, że czytając o tym nie dowierzałem, że coś takiego mogło się wydarzyć. Przede wszystkim wszystko to trwało 10 lat! Loudun stało się wielką atrakcją, do której zjeżdżali ludzie z całej Europy, aby oglądać to, co się tam dzieje. Widownia była tak duża, że siostry były rozwożone po kilku kościołach, a miasto dzięki temu rozkwitało. Ogniskiem wydarzeń był proboszcz parafii św. Piotra - Urban Grandier - który miał bardzo nieprawomyślne poglądy. Uważał na przykład, iż należy znieść celibat; otwarcie krytykował kościelnych hierarchów. Chodziło o jego fizyczne usunięcie. Zostały do tego wykorzystane opętania, które rozpoczęły się w klasztorze urszulanek. Oskarżenie padło i była cała "ekipa", która czuwała, aby doprowadzić temat do właściwego finału, czyli do spalenia Grandiera. Ten faktycznie został spalony i wydawało się, że sprawa jest zamknięta. Okazało się, że jednak nie, bo siostry nie chciały wrócić do życia sprzed tych wydarzeń i opętania dalej trwały. Wezwano więc jezuitę, ojca Surina, który miał sytuację opanować. Koniec był taki, że ojciec Surin zwariował. Z kolei matka Joanna, przeorysza klasztoru, została świętą; miała stygmaty, które pokazywała w całej Francji - opowiada Grzegorz Niziołek, który razem z Mają Kleczewską napisał scenariusz. Posłuchaj

Źródła inspiracji stanowiło dla nich kilka utworów opartych na historii z Loudun: "Opętanie w Loudun" Michela de Certeau, "Diabły z Loudun" Aldousa Huxleya, "Demony" Johna Whitinga, filmy "Matka Joanna od Aniołów" w reżyserii Jerzego Kawalerowicza, "Diabły" Kena Russella oraz "W imię diabła" Barbary Sass.

- Fenomenem jest to, że chęć pozbycia się Grandiera i opętania w klasztorze urszulanek zbiegły się w czasie i że siostry zostały użyte do tego, aby pozbyć się proboszcza. Inspirowało to wielu autorów. Wielu z nich próbowało rzecz opisać, ale też zinterpretować, ale nie ma jasnej interpretacji. Czy siostry były opętane naprawdę, czy nie? A jeżeli naprawdę, to jaką siłą? Kiedy czyta się zapiski matki Joanny widać jej potrzebę nazwania własnych stanów wewnętrznych opętaniem. Polecam przeczytać Huxleya, który jest dokumentem historycznym zawierającym wiele ciekawym materiałów. Materiały te inspirowały artystów - i nas również - dlatego, że tkwi w tym jakaś tajemnica, niewyjaśniona sprawa. Nie możemy jednoznacznie powiedzieć co się właściwie stało w Loudun. Możemy gdybać, możemy mieć hipotezy, ale dlaczego przebieg wydarzeń był tam tak dramatyczny? Nie wiadomo - uzupełnia Maja Kleczewska. Posłuchaj

Twórcy "Diabłów" stawiają wiele pytań. - Tłumienie libido, naturalnej życiowej energii, w nadziej, że doprowadzi to do kontaktu z bogiem. Co się dzieje z ciałem, kiedy to się nie uda? Co się dzieje z człowiekiem poddanemu takim rygorom? - pyta Maja Kleczewska. Posłuchaj

- Z drugiej strony mamy pozycję kobiet w kościele. Wedle konserwatywnego wzorca przeznaczone są wyłącznie do posługi, nie mogą pełnić funkcji kapłańskich. W pismach ojców kościoła kobieta jest naczyniem grzechu, a papież Pius II wprost orzekł, że kobieta to diabeł, więc jeśli mowa o egzorcyzmach to właśnie na kobiecie - dodał Grzegorz Nizołek. Posłuchaj

Teatralny świat pełen tajemnicy i grozy, a dla niektórych zapewne bluźnierstwa powstał z udziałem aktorów, wśród nich Oriana Soika jako matka Joanna, Przemysław Kosiński jako Grandier, czy Mateusz Trojanowski jako Surin. Niebagatelną rolę w stworzeniu tego nastroju odegrali odpowiedzialni za scenografię Zbigniew Libera, kostiumy Konrad Parol, choreografię Kaya Kołodziejczyk, muzykę Cezary Duchnowski oraz reżyserię świateł i multimedia Wojciech Puś.

Posłuchaj audycji:

Nagranie 1